برگرفته از دفتر خاطرات معلم عزیز رویش
اشاره: این یادداشت‌ها برای اولین بار در سال ۱۳۷۴ به صورت پاورقی در نشریه‌ی «امروز ما»، ارگان نشراتی حزب وحدت اسلامی در پشاور منتشر شد. در آن یادداشت‌ها، به مقتضای فضا و شرایطی که پیش آمده بود، عنوان «استاد مزاری» را به «رهبر شهید» تغییر داده بودیم. در بازنشر این یادداشت‌ها، دوباره همان تعبیری را که در یادداشت‌های روزانه‌ی خود داشتم، استفاده می‌کنم: «استاد مزاری». آن زمان، ما «مزاری» را یا «استاد مزاری» می‌گفتیم یا «استاد». عنوان «بابه» و «رهبر شهید» در تعبیرات ما، بعدها، رفته رفته، پررنگ‌تر شد. حالا من، او را فقط «مزاری» می‌گویم: «مزاری؛ و دیگر هیچ!». این تعبیر را از دو معلم زندگی و خاطره‌هایم وام گرفته ام: معلم شریعتی که گفته بود: «فاطمه فاطمه است.» و اوریانا فالاچی که نوشته بود: «زندگی؛ جنگ و دیگر هیچ!». برای من نیز: «مزاری مزاری است.» و «مزاری؛ و دیگر هیچ!» سایر تعبیرات و اصطلاحات را با حفظ امانت و انعکاس فضای ذهنی و تبلیغی همان روز، بدون دست‌برد حفظ می‌کنم.
۳۰ دلو ۱۳۷۳:
- امروز غرب کابل، آرام‌ترین روز خود در طول یک هفته‌ی گذشته را سپری کرد و مردم توانستند به خاطر رفع مشکلات شان به مرکز شهر بروند و از چهارآسیاب نیز مقداری مواد غذایی وارد غرب کابل بکنند.
- ساعت ۱۰ قبل از ظهر خبرنگاران بی بی سی، فرانسه و امریکا غرض مصاحبه با استاد مزاری به اقامتگاه ایشان آمدند. در این مصاحبه مسایل حاد سیاسی و نظامی مطرح شد و مواضع حزب وحدت در قبال آن‌ها بیان گردید.
گزارشی از این مصاحبه را شماره‌ی ۷۰۹ خبرنامه‌ی وحدت چاپ کابل به شرح ذیل منتشر کرد:
«دبیر کل حزب وحدت اسلامی، در پاسخ به این سوال که آیا شما با طالبان یا دولت مذاکره دارید و اگر دارید، نتیجه‌ی مذاکرات تان به کجا رسیده، اظهار داشتند: «هیأت ما سومین بار است که با طالبان مذاکره داشته و فعلاً هم مذاکره‌ی ما با آن‌ها جریان دارد. طالبان در این مذاکرات از خود حسن نیت نشان داده و در مورد تأمین امنیت راه‌های مواصلاتی به غرب کابل اطمینان داده اند. اما با مسعود و ربانی مذاکرده نداریم و مذاکره هم نخواهیم داشت. استاد مزاری در مورد اینکه آیا امکان جنگ با طالبان وجود دارد، گفتند: ما امیدواریم مذاکرات ما نتیجه‌بخش باشد. ما با طالبان جنگ نداریم، ولی شرایطی را که طالبان مطرح کردند، مبنی بر تسلیم اسلحه، ما در صورتی آن را می‌پذیریم که اول باید مسعود و سیاف خلع سلاح شوند. برای اینکه مسعود سیزده جنگ را بر ما تحمیل کرده و تضمینی وجود ندارد که اگر ما اسلحه‌ی خود را تسلیم کنیم، شورای نظار و اتحاد سیاف بار دیگر جنگ نمی‌کنند. شرط دیگر ما آن است که باید از طرف سازمان ملل این تضمین وجود داشته باشد که در دولت آینده حقوق مردم ما برآورده می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرد؛ در غیر آن ما اسلحه‌ی خود را بر زمین نخواهیم گذاشت…. ولی امکان زیاد وجود دارد که مسعود با طالبان بجنگد.
استاد مزاری در پاسخ به سوال دیگری گفتند: مانع اصلی و عمده در راه طرح ملل متحد ربانی و مسعود است. ما خیلی امیدوار نیستیم که طرح آقای میستیری به جایی برسد، به خاطر اینکه مسعود هر روز موانع جدیدی را خلق می‌کند. دبیر کل حزب وحدت اسلامی در مورد لست اعلان‌شده‌ی شورای موقت از سوی سازمان ملل متحد افزودند: ما در مورد شورای موقت سه ملاحظه داریم: یکی اینکه باید مردم شیعه و هزاره یک چهارم در آن شرکت داشته باشد که طبق لست فقط از ما چهار نفر گرفته شده، در حالی که باید شش نفر نماینده باشد. ملاحظه‌ی دوم ما آن است که افراد بی‌طرفی که در لست گرفته شده واقعاً بی‌طرف باشند؛ در حالی که افرادی که فعلاً به نام بی‌طرف گرفته شده، در احزاب و تنظیم‌ها عضویت دارند. سومین ملاحظه‌ی ما آن است که در لست، مسعود نیز گرفته شده است. ما این مسأله را به هیچ وجه قبول نداریم. اگر مسعود باشد، باید ما هم باشیم، جنرال دوستم هم باشد، آقای حکمتیار هم باشد. این معنا ندارد که مسعود، عامل اصلی بدبختی‌های افغانستان، در دولت موقت گرفته شود.
استاد مزاری در مورد این سوال که آیا نگران نیستند که مسعود ممکن است از وقت استفاده نموده به غرب کابل حمله کند، فرمودند: دو شب قبل حمله کرد و با دادن ۷۰ کشته و زخمی شکست خورد. اگر باز در آینده بخواهد حمله کند، ما آمادگی کامل دفاع را داریم و مصمم هستیم چنان‌چه که در دوسال و هشت ماه گذشته دفاع کردیم، باز هم از خود و مواضع خود دفاع کنیم و هیچگونه نگرانی در این مورد وجود ندارد.
دبیر کل حزب وحدت اسلامی در مورد رول ایران در قضایای افغانستان اظهار داشتند: ایران رول خاصی در قضایای افغانستان ندارد. فقط یک کشور همسایه‌ی ماست، نظیر سایر همسایگان که در طول سال‌های گذشته، مهاجرین افغانی را در کشور شان راه داده و فعلاً هم تعدادی از مهاجرین ما در آن‌جا به سر می‌برند.
یکی از خبرنگاران پرسید که مسعود به ما گفت که حزب وحدت در ماه پنج‌صد هزار دالر از ایران کمک می‌گیرد، آیا همین‌طور است؟ استاد مزاری پاسخ دادند: مسعود دروغ می‌گوید. بیاید یک سند پیدا کند که ما از خارج و ایران کمک می‌گیریم؛ در حالی که ما هم سند داریم و هم دلایل زیادی برای این که مسعود از مسکو و عربستان سعودی کمک می‌شود؛ هم کمک‌های نظامی و هم کمک‌های اقتصادی. سال گذشته عربستان رادار و سایر وسایل تخنیکی نظامی در اختیار مسعود قرار داد. کشور هندوستان نیز کمک‌هایی را در اختیار آنان قرار داده است. حتی یک بار طیاره‌ی آریانا، مربوط شرکت هوانوردی افغانستان، روی همین ملاحظه در پاکستان توقیف شد. اما مسعود صرفاً ادعا می‌نماید و کدام دلیلی که این ادعا را ثابت نماید، در اختیار ندارد.
- مخابرات شورای نظار از پیشروی به سوی لته‌بند گزارش دادند. نیروهایی که در لته‌بند علیه حزب اسلامی می‌جنگند، ادعا کردند که سنگرهای مهم و مقدار زیادی مهمات و امکانات نظامی به دست آورده اند.
- از داخل شهر گزارش رسید که شورای نظار طی فرمانی به دوایر دولتی هرگونه صحبت و تبلیغ در مورد طالبان را قدغن اعلام کرده و متخلفین را تهدید به مجازات نموده است.
- یک هیأت شورای مرکزی حزب وحدت، برای دیدار از رزمندگان به خطوط مقدم دفاعی رفتند. این هیأت روحیه و آمادگی دفاعی رزمندگان را امیدبخش خواندند و گفتند که در هر سنگری، جز اطمینان و امید، چیزی به آنان گفته نشده است.
- طبق گزارش رادیو بی بی سی، وزارت خارجه‌ی دولت ربانی به اعتراض ایران درباره‌ی درگیری‌های غرب کابل پاسخ داده و ایران را متهم کرده است که در امور داخلی افغانستان دخالت می‌کند. یکی از سخنگویان وزارت خارجه به رادیو کابل گفته است که دولت افغانستان امیدوار است ایران از دخالت بیشتر در امور افغانستان خودداری کند.
- صدای امریکا طی یک گزارش تبلیغی خبر دارد که گروه طالبان ولایت پکتیکا را بدون کدام مقاومت چشم‌گیری تسخیر کرده اند. این رادیو به نقل از تیم جانستن، خبرنگار اسوشیتیدپرس، اعلام کرد: «طرح طالبان که پاک‌ساختن شهرها و قصبات از وجود جنگ‌سالاران بی‌رحم و مفسد است که هر یک به نام خود حکمروایی می‌کند، حمایت وسیع مرم را جلب کرده است!»
- محمود میستیری در ادامه‌ی تلاش‌های صلح‌جویانه‌ی خود با سران طالبان در چهارآسیاب دیدار کرد؛ اما این گروه حاضر به پیوستن به دولت موقت نشده و خواهان تسلیم‌دهی سلاح‌ها از کلیه‌ی گروه‌های متحارب گردیدند؛ اما ربانی و مسعود باز هم اصرار کردند که در صورتی حاضر به انتقال قدرت هستند که طالبان به شورای موقت بپیوندند.
- سید فاضل از طریق رادیو کابل اعلامیه‌ای منتشر نموده، استاد مزاری را دعوت‌کننده‌ی جنگ در غرب کابل خواند. رادیو کابل گزارش این اعلامیه را قرار ذیل به نشر سپرد:
«محترم آیت‌الله فاضل، عضو شورای عالی نظارت حزب وحدت اسلامی، امروز اعلامیه‌ای را منتشر ساخت و در آن عبدالعلی مزاری را به عنون دعوت‌کننده‌ی جنگ در غرب کابل مورد نکوهش قرار داد. در اعلامیه آمده است: طی چند روز اخیر تلاش‌های پی‌گیر و صحبت‌های متواتر با متنفذین و موسفیدان قوم، دولت و طالبان صورت گرفت تا از وقوع هرگونه جنگ در غرب کابل خودداری به عمل آید. اطراف قضیه موافقه نمودند که با بیرون رفتن آقای مزاری به هیچ صورت اقدام نظامی صورت نخواهد گرفت. روی این ملحوظ سفیر جمهوری اسلامی ایران با پیامی از جانب بنده و اعضای شورای مرکزی حزب وحدت اسلامی فرستاده شد تا جهت حفظ و نجات جان مردم غرب کابل، با تضمینات معتبر از غرب کابل خارج شود که در آن صورت بیرون‌شدن آبرومندانه‌ی شان مد نظر گرفته شده بود. ولی متأسفانه نه تنها از حانب آقای مزاری پذیرفته نشد، بلکه خود به دعوت کننده جنگ تبدیل شد. بنده ضمن اینکه مسئولیت خویش می‌دانم تا شما مردم فداکار غرب کابل را در جریان حقیقت قضایا قرار بدهم، به کسانی که سنگ دوستی مردم ما را به سینه می‌زنند، توصیه می‌شود که صادقانه در این راه گام بردارند و موجبات به خاک و خون کشیدن مردم را فراهم نسازند.»
ادامه داد….
