با آغاز محرم، نخستین ماه سال هجری قمری، غم و اندوه سرزمینهای اسلامی را فرا میگیرد و هر سال این ماه بهگونهای باشکوهتر تجلیل میشود.
در این ماه، امام سوم شیعیان، امام حسین (ع)، با آغاز قیامی ماندگار در تاریخ بشری، شهادت شرافتمندانه را بر زندگی زیر سایهی ننگ، استبداد و فساد ترجیح داد و برای برداشتن یوغ ستم از شانههای بشر، قیام کرد و همراه با یاران وفادارش شربت شهادت نوشید.
واقعهی عاشورا به کشتهشدن امام حسین (ع) و یارانش در سرزمین کربلا در روز دهم محرم سال ۶۱ هجری قمری اطلاق میشود.
این واقعه، نقطهی عطفی در تاریخ اسلام، بهویژه نزد شیعیان، به شمار میرود؛ نمادی از مبارزه با ظلم و ایستادگی در برابر باطل و یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین وقایع تاریخ اسلام است.
امام حسین (ع)، نواسهی پیامبر اسلام و فرزند علی بن ابیطالب، به دعوت مردم کوفه، بهسوی این شهر حرکت کرد؛ اما در کربلا با سپاه یزید روبهرو شد.
سپاه امام، که شمارشان کمتر از دشمن بود، در برابر سپاهی که خلافت اسلامی را به عهده داشت، ایستادگی کرد.
اما دشمن آنها را محاصره کرد و آب را به رویشان بست. پس از چند روز محاصره و تشنگی، در روز عاشورا نبرد سختی میان دو سپاه درگرفت. در نهایت، این جنگ خونین منجر به شهادت امام حسین (ع) و یارانش شد.
این واقعه، نماد مبارزه با ستم و ایستادگی در برابر باطل است؛ چرا که هدف اصلی امام حسین (ع) اصلاح امت اسلام و احیای ارزشهای اصیل اسلامی بود؛ ارزشهایی که با حکومت یزید رو به فراموشی نهاده بودند.
واقعه عاشورا نماد مظلومیت، ایستادگی در برابر ستم و فداکاری در راه عقیده است. این حادثه تأثیر عمیقی بر فرهنگ اسلامی، بهویژه در میان شیعیان گذاشته است.
شیعیان همهساله در دههی نخست محرم، بهویژه روز عاشورا، با برپایی مراسم عزاداری، یاد و خاطره امام حسین (ع) و یارانش را گرامی میدارند. این مراسم، موجب تقویت وحدت و همبستگی شیعیان در سراسر جهان شده است. قیام امام حسین (ع) الهامبخش بسیاری از جنبشهای آزادیخواهانه در طول تاریخ بوده است.
این واقعه، برای مسلمانان، درسی عبرتآموز و یادآور فداکاری و ایثار در راه حق است و برای دیگران، یک رویداد مهم تاریخی و تأثیرگذار در جهان اسلام که اهمیت آن فراتر از مرزهای جغرافیایی و مذهبی است.
امام حسین (ع) و یارانش در برابر حکومت ظالم یزید ایستادگی کردند و تن به تسلیم ندادند. این ایستادگی نشان میدهد که نباید در برابر ظلم سکوت کرد و باید در هر شرایطی از حق دفاع نمود.
امام و یارانش با آگاهی از سرانجام کار، برای احیای دین اسلام و ارزشهای انسانی، از جان خود گذشتند. این فداکاری نشان میدهد که باید در راه عقیده و ایمان، از جان و مال خود گذشت.
این واقعه به ما میآموزد که چگونه باید در برابر هجوم افکار باطل ایستادگی کرد و ارزشهای راستین را زنده نگه داشت.
علاوه بر این، عاشورا نشان داد که وحدت و همدلی میتواند در برابر ظلم و ستم به پیروزی بینجامد. اگر امام حسین (ع) و یارانش متحد نبودند، نمیتوانستند اینگونه مقاوم بمانند.
اگرچه ظاهراً امام حسین (ع) و یارانش در کربلا شکست خوردند؛ اما در واقع پیروز شدند. پیروزی آنها در زنده نگهداشتن حق و آموزاندن درسهایی ماندگار به امت اسلام بود.
عاشورا درسهای فراوانی دارد؛ مهمترین آنها عبارتاند از:
ایستادگی در برابر ظلم، فداکاری در راه عقیده، احیای ارزشهای دینی و انسانی، و درس وحدت و همدلی.
این واقعه همچنین نشان میدهد که حق همواره پیروز است، حتی اگر در ظاهر مغلوب شده باشد.
یکی از اهداف اصلی قیام امام حسین (ع)، احیای امر به معروف و نهی از منکر بود. این واقعه تأکید میکند که در جامعه اسلامی، توجه به این دو اصل اساسی ضروری است.
عاشورا نشان میدهد که عمل خالصانه برای رضای خدا از اهمیت بالایی برخوردار است. باید نیت خود را از غیر خدا پاک کنیم و اعمالمان را برای رضای او انجام دهیم.
واقعهی عاشورا حامل پیامهایی عمیق است، از جمله: لزوم ایستادگی در برابر ظلم، اهمیت امر به معروف و نهی از منکر، و پیروی از رهبری الهی.
با گذشت نزدیک به ۱۴۰۰ سال از قیام امام حسین (ع)، هر روز ابعاد این قیام، گستردهتر، درخشانتر و ماندگارتر میشود.
براستی، عامل این درخشندگی چیست؟
تاریخ، انقلابها و حوادث بسیاری را به یاد دارد؛ دهها و صدها قیام و اعتراض در اوراق تاریخ ثبت شدهاند و هزاران انسان، از جمله زنان و کودکان، روزانه قربانی ظلم در سراسر جهان میشوند.
اما هیچکدام از آنها اینچنین جهانی، پرشور و پایدار گرامی داشته نشدهاند. میلیونها نفر به احترام عاشورا عزاداری میکنند، شهرها سیاهپوش میشوند و اشک بر گونه کودکان و بزرگسالان مینشیند.
در این میان، جوانان نقش محوری در حفظ و تداوم فرهنگ عاشورا دارند. آنها با شرکت فعال در مراسم عزاداری، استفاده از هنر و ادبیات و رسانههای نوین، به تبیین و ترویج فرهنگ عاشورا میپردازند و پیامهای آن را به نسل امروز منتقل میکنند.
با مطالعه زندگی جوانان حاضر در کربلا، مانند حضرت علیاکبر (ع)، جوانان امروز میتوانند شجاعت، ایمان و فداکاری را در خود تقویت کنند.
آنان با آگاهیبخشی و روشنگری، در برابر تحریف و فراموشی واقعه عاشورا ایستادگی میکنند تا این حادثه مهم از حافظه تاریخ پاک نشود.
زیرا جوانان امروز در قبال انتقال پیام عاشورا مسئولاند و با نقشآفرینی فعال خود، ضامن تداوم این واقعه و رساندن آموزههای آن به نسلهای آینده خواهند بود.
نویسنده: شکیبا محبی