دومین گام فعالیت‌های شیشه‌میدیا با عنوان «نسل پنجم» برداشته شد.
شیشه‌میدیا پس از یک‌سال فعالیت در حوزه‌ی رسانه‌ای، دومین سال فعالیت‌هایش را با عنوان «نسل پنجم» به تاریخ 9 میزان/ اول اکتوبر 2023 آغاز کرد.
این برنامه که با حضور چهره‌های علمی و اجتماعی از طریق اکس(توئیتر سابق) اسپیس دنبال می‌شد، ضمن تجلیل از فعالیت‌های یک‌ساله‌ی شیشه‌میدیا، ارزیابی و گزارش از فعالیت‌های یک‌سال گذشته، دورنمای فعالیت‌های شیشه‌میدیا در آینده، ماموریت «نسل پنجم» و تاثیرگذاری آن در جامعه از سوی مهمانان حاضر توضیح داده شد.
فردوس کاوش، سردبیر قبلی شیشه‌میدیا و عضو هیات مؤسسان گفت که در طول یک‌سال گذشته شیشه‌میدیا فعالیت‌های مؤثری در حوزه‌ی رسانه‌ها داشت که تمامی محتوای آن از طریق پلت‌فرم‌های این رسانه به نشر رسیده است. آقای کاوش اضافه کرد که این رسانه، به عنوان یک رسانه‌ی غیر انتفاعی دارای ساختار منظم اداری است که «در بالا، هیات مدیره یا همان بورد دایرکترها قرار دارند. بعد، بورد اجرایی به بورد دایرکترها در هر سه ماه بعد، در مورد فعالیت‌های تولیدی و مسایل مالی گزارش می‌دهد.»
هم‌چنان آقای کاوش در مورد دیدگاه و هدف کاری شیشه‌میدیا توضیح داد و گفت: «دیدگاه کلان یا آرمانی که شیشه‌میدیا دارد، تقویت جامعه‌ی مدنی در افغانستان است؛ به گونه‌ای که هم فرد و هم جوامع مختلف، قادر شوند از طریق مشارکت در زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی افغانستان، جامعه‌ی مطلوب انسانی را شکل بدهند.» آقای کاوش افزود: «شیشه‌میدیا به این نظر است که رسیدن به این آرمان، مستلزم تقویت حقوق‌بشر است. از طریق آگاهی‌بخشی در مورد حقوق‌بشر، از طریق رشد آگاهی، از طریق آموزش مدنی و رساندن معلومات دقیق، این آرمان برآورده می‌شود.
آقای کاوش اضافه کرد که «ما بر تولید تاریخ شفاهی افغانستان، بر نشر یافته‌های دانش افغانستان‌شناسی، به مصاحبه‌های عمقی از طریق شیشه‌میدیا درطول یک‌سال گذشته تمرکز کردیم که این کارها در رسانه‌های دیگر به آن زیاد توجه نمی‌شود و محتوایی که ما تولید می‌کنیم، آن رسانه‌ها به آن تمرکز ندارند. با درنظرداشت همان خلاء، ما تلاش کردیم که کاری کنیم که همان خلاء پر شود. به همین خاطر، تلاش داریم در تولید تاریخ شفاهی، در بازتاب یافته‌های دانش افغانستان‌شناسی، در مصاحبه‌های عمقی و هم‌چنان گروه سا، زیادتر تشویق به آموزش و تشویق به فعالیت و کنش‌گری، بازتاب پیدا می‌کند.»
نعمت‌الله رحیمی، سردبیر جدید شیشه‌میدیا در مورد فعالیت‌های پیش‌رو صحبت کرد و گفت: «شیشه‌میدیا بر اهدافی که تمرکز دارد، می‌تواند نقش ویژه در خانواده‌ی رسانه‌های افغانستان داشته باشد. از آن‌جایی که رسانه‌های دیگر، همان‌طوری که آقای کاوش گفتند که عمدتا مسایل جاری و روزمره را پوشش می‌دهند، شیشه‌میدیا با تمرکز با کار با جوانان و برای جوانان، برای دورنما و برنامه‌های آینده کار می‌کند تا همه‌ی مردم، به خصوص جوانان و همه را کمک کنند تا تجربه‌های خود و نسل‌های پیش از خود را به خاطره و همان‌طوری که استاد رویش همیشه می‌گوید «از خاطره به آگاهی» بدل کنند.
آقای رحیمی گفت که «مخاطبان اصلی شیشه‌میدیا، نخبگان پرنفوذ و آدم‌های مهم، دختران، زنان، جوانان و در یک کلام نسل پنجم افغانستان است. برنامه‌های شیشه‌میدیا، در دور دوم کاری، روی زندگی و رؤیاهای جوانان تمرکز داشته و به مسایلی، مثل آموزش کاربردی، شهروندی متعهد، مشاغل سرگرمی، فن‌آوری، دیجتال و مشارکت سیاسی، البته بحث‌ها و گفتمان‌های مبتنی بر جنسیت، جلسه‌های توان‌مندسازی و ارایه‌ی برنامه‌های گزارشی و مستند برای رشد نسل پنجم توجه دارد.»
استاد عزیز رویش، مدیر برنامه‌های شیشه‌میدیا در مورد «نسل پنجم» صحبت کرد و گفت که نسل پنجم، متکی به نسل سنی نیست؛ نسل تقویمی‌ست. ایشان گفتند که «در طول یک سال گذشته، در گام اول شیشه میدیا که برای ایجاد فضایی که با تیوری و تکنیک‌های مبارزه‌ی مدنی عاری از خشونت، در پی تحقق مصالحه‌ی مدنی و ایجاد جامعه‌ی زیبا و عاری از ترس و فقر و تحقیر بودیم، از محبت و مشوره و راهنمایی جمع کثیری از دوستان بهره‌مند شدیم که خوش‌بختانه اکثریت آنان را در برنامه‌ی امروز با خود داریم و این گام را در نسل پنجم و برای نسل پنجم با هم بر می‌داریم.
نسل پنجم، درست مثل چهار نسل پیش از خود، نسل سنی نیست؛ نسل تقویمی است. نسلی که در دهه‌ی اول قرن جدید خورشیدی زندگی می‌کند و تصمیم دارد چهره و صدای غالب دهه‌ی کنونی را به نام خویش به تاریخ بسپارد.»
استاد رویش در ادامه به توضیح نسل‌های قبلی پرداخت و خاطرنشان کرد که نسل‌های گذشته تجربه‌های متفاوتی در حوزه‌ی فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی داشتند و اکنون با شروع قرن جدید، به نسل پنجم رسیده است.
او افزود: اکنون، بعد از سال ۱۴۰۰ خورشیدی، با نسل پنجم مواجهیم؛ بیش از 35 میلیون انسان؛ نسلی پر و بال شکسته که نه آرمان ایدولوژیک دارد و نه داعیه‌ی حق و مشارکت در قدرت سیاسی. نه رویای هم‌طرازی با جهان و ساختن سوئیس و کوریای جنوبی دارد و نه امکان تظاهرات و جیغ و داد در تلویزیون، پارلمان و سرک‌های پیش روی دانشگاه یا جنگ فیس‌بوک… نسلی که حکومتش فروریخته، اعتبارش در هم شکسته، اعتمادش از بین رفته، قشر باسواد و نخبه‌اش، در حلقه‌ها و گروه‌های مختلف، از کشور فرار کرده و یا در داخل کشور لب فروبسته و تقلا دارد تا صرفاً زنده بماند…»
در ادامه استاد رویش گفت که نسل پنجم برای عبور از وضعیت ناگوار فعلی، دو راه بیشتر برای انتخاب ندارند: «انتخاب اول این که به تجربه‌های گذشته بر‌گردد و یا منتظر بماند تا با تکرار آن تجربه‌ها و برگشتن چهره‌ها، صداها و داعیه‌های چهار نسل پیشین، چرخه‌ی زندگی اش باری دیگر بر باتلاق بچرخد و سیه‌روزی و سیه‌بختی خود را به عنوان تقدیر و سرنوشت خود باور کند و همین سیه‌روزی و سیه‌بختی را به نسل‌های بعد از خود نیز انتقال دهد.
انتخاب دوم اینکه رو به آینده می‌کند و نگاه و رؤیا و امید خود را در بستر واقعیت تلخ و درشتی که با آن گرفتار است، به چراغ راه و نیروی حرکت، کار و تلاش خود تبدیل می‌کند و تا سال ۲۰۳۰ که جهان بازی زیبای صلح بر روی زمین را تجلیل می‌کند، کشور خود را به نقطه‌ی مرکزی این بازی تبدیل می‌کند و نشان می‌دهد که در قالب 35 میلیون انسان، زخم خورده؛ اما به زمین نیفتاده است، پر و بالش شکسته؛ اما امید و رؤیایش برای زندگی و کار و ساختن و آفریدن هم‌چنان زنده است، از چشم قدرت‌مندان و دست زورمندان افتاده است؛ اما به نیروی عظیم درونی خود، اتکا و باور و ایمان دارد؛ نسلی که رو به آینده دارد، هرگز به گذشته بر نمی‌گردد.»
دکتر عمر شریفی، استاد دانشگاه و مردم‌شناس نیز در این برنامه حضور داشت و از فعالیت‌های یک‌سال گذشته‌ی شیشه‌میدیا ستایش کرد. او افزود که امیدوار است که این رسانه هم‌چنان به فعالیت‌های مؤثرش ادامه بدهد. او گفت: «بسیار خوشحالم که یک ابتکار بکری که بتواند صدای همین نسل؛ نسل پنجم یا نسلی را که تجربه‌ی بسیار عجیب و بسیار غنی از زندگی خود و سرنوشت خود در افغانستان دارند، آن را انعکاس دهد و صدای آن باشد. مخصوصا که وقتی برنامه‌های شیشه‌میدیا را من تعقیب می‌کردم، برای من این امیدواری در برابر ترسی که از سقوط افغانستان پیدا شده بود، ایجاد می‌کرد که همان صدا و تلاشی که در 20 سال گذشته برای جامعه‌ی انسانی، دولت انسان‌مدار و یک سیستمی که در آن حقوق انسان مطرح باشد، از طریق شیشه‌میدیا به همه مخابره می‌شود.»
هم‌چنان ابراهیم شینواری، معین پشین وزارت معارف، نیز یکی از مهمانان این برنامه بود که فعالیت‌های یک‌سال قبل شیشه‌میدیا را مهم و باارزش ارزیابی کرد و خواهان این شد که این رسانه با ماموریت در نسل پنجم، هم‌چنان به فعالیت‌های مؤثرش ادامه دهد.
آقای شینواری گفت که اگر قرار باشد در مورد ماموریت نسل پنجم صحبت شود، باید دو مساله روشن شود. به باور ایشان نخست، «آن‌عده از روشن‌فکران و صاحب‌نظران که در خارج به سر می‌برند، تمرکز شان به تولید اندیشه و فکر در مورد افغانستان باشند.»
دومین مساله‌ای که از نظر آقای شینواری بسیار مهم است، این است که «دو، سه یا بیشتر از آن تجمعات و نمایندگی سیاسی افغانستان‌شمول ایجاد شود که در آن تمام مردم افغانستان به شمول زن و مرد خود را در آن ببینند.»
داکتر سیماسمر، رییس پیشین کمیسیون مستقل حقوق‌بشر، با توجه به گذشته‌ی تاریخی افغانستان، اتکا به ارزش‌های حقوق‌بشری را ضامن پیشرفت جامعه‌ی انسانی خواند و خواهان توجه برابر به نیروهای اجتماعی زن و مرد در جامعه شد.
خانم سمر گفت: «چیزی را که من می‌خواهم به عنوان یک سرسفید یا به اصطلاح عام به عنوان یک کسی که 66 سال عمر خود را در افغانستان سپری کرده‌ام، چند مساله در ارتباط به مردم افغانستان بسیار مهم است، بگویم: یک؛ درست است که چیزهایی که گذشته، گذشته؛ اما گذشته‌های ما هم بنیاد آینده‌ی افغانستان را می‌سازد. از گذشته‌ها، از تاریخ و از مشکلاتی که در افغانستان بوده، باید درس بگیریم. چیزی که سخن‌ران قبلی گفت حالا اگر ارزیابی کنیم، ممکن نیاز باشد؛ اما به هر صورت، بسیاری از حرف‌ها روی آن بحث شده و می‌فهمیم که مشکلات چه بوده، از آن مشکلات باید درس بگیریم که در آینده تکرار نکنیم. این یک کار بسیار اساسی و بنیادی است. خوب است که تاریخ شفاهی یا تاریخ گذشته‌ی افغانستان، همان‌طوری که بوده، همان‌طوری که گذشته، واقعا صادقانه بیان شود.
در ادامه خانم سمر اظهار داشت: «آموختن علم و دانش، به وضعیتی که به خصوص کسانی که در بیرون اند و زمینه برای‌شان مساعد است، از هر زمینه‌ی ممکن استفاده بکنید. این مسایل روزه مره مثل شعاع روزمره، مثل موتر قیمتی، لباس قیمتی، نیکتایی خوب و مقبول یا ابریشمی مشکل افغانستان را حل نمی‌کند. مشکل افغانستان را دانش امروزی، ساینس امروزی، اعتقاد به ارزش‌های حقوق‌بشری و برابری حل می‌کند.»
گپ دوم این است که وقتی شما ارزش‌های حقوق‌بشری را یاد بگیرید و ساینس را می‌خوانید، از آن برای بهبودی جامعه استفاده بکنید. حالا در هر جامعه‌ای که زندگی می‌کنید؛ اما به خصوص در افغانستان اگر زندگی می‌کنید، این ارزش‌ها را خیلی جدی بگیرید. طوری نباشد که ما مثلا 30 ماده‌ی اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر را حفظ داشته باشیم یک، دو، سه، چهار، پنج و… ولی در زندگی شخصی خود و در کارهای روزمره‌ی خود، در خانواده، پای خود را دراز کنیم، خواهر خود را بگوییم که برو برای من چای آماده کن!
صدیق دقیق، سردبیر بخش پشتو در شیشه‌میدیا هم در مورد فعالیت‌های یک‌سال گذشته در شیشه‌میدیا صحبت کرد و گفت که «ما انشاءالله ادامه می‌دهیم. ما به این باوریم که وضعیت فعلی دوام‌دار نیست و مرحله به مرحله ما به هدف خود نزدیک می‌شویم.»
هم‌چنان آقای دقیق گفت که در طول یک‌سال گذشته تمام محتوای تولید شده در شیشه‌میدیا که به زبان فارسی یا انگلیسی تولید شده بود به زبان پشتو ترجمه می‌شد و در اختیار مخاطبان پشتو زبان قرار می‌گرفت.
اسدالله سعادتی نماینده‌ی پیشین مردم در مجلس نمایندگان، ضمن ستایش از فعالیت‌های شیشه‌میدیا، با توجه به گذشته‌ی افغانستان صحبت کرد و گفت: «فکر می‌کنم که چهار نسل قبلی، همه شان به یک نحوی در آتش جنگ، فتنه، نفاق، کینه، خشونت، تعصب و مشکلات سوختند. نسل پنجمی که قرار است فعلا به میدان بیاید، یا در میدان هست، بعید می‌دانم که ما و شما منحیث نسل‌های گذشته، برای این‌ها چراغ راهنما شویم یا برای این‌ها اعتمادبه‌نفس بدهیم.»
در ادامه آقای سعادتی افزود: «ناامید نیستیم، امیدواری داریم. این نسل باید بتواند و شاید بتواند سرنوشت ما را تغییر بدهند و مثل ما در آتش جنگ، کینه، نفاق و خشونت نسوزند؛ ولی دشواری‌های زیادی پیش‌روی شان است.»
گفتنی‌ست که برنامه‌های نسل پنجم از طریق اکس‌اسپیس به صورت هفته‌وار روزهای یک‌شنبه، ساعت 9 شب به وقت افغانستان، 11:30 پیش از ظهر به وقت امریکا و 5:30 عصر به وقت اروپا به صورت زنده نشر می‌شود. این برنامه‌ها به هدف ارتقای روحیه‌ی مدنی و مسالمت‌آمیز با حضور چهره‌های علمی کشور دنبال می‌شود که نسخه‌ی پادکست آن در یوتیوب و پادبین و نسخه‌ی متنی آن به صورت گزارش و خلاصه از طریق وب‌سایت شیشه‌میدیا به نشر می‌رسد.
