نوروز، آغاز تازه و صفحه‌ی نو در دفتر زندگی ماست. در این روز، اهداف و برنامه‌های یک‌ساله‌ی‌مان را می‌نویسیم و با جشن‌های شیرین، لحظات زندگی‌مان را به خاطرات ماندگار تبدیل می‌کنیم. طلوع و غروب آفتاب در این روز، معنای عمیق در دل خود دارد و گویا پیامی از سرنوشت یک‌ساله‌ی را با خود به ارمغان می‌آورد.
مردم افغانستان از نوروز با شکوهی خاص تجلیل می‌کنند و در این روز پرمعنا، آداب و رسوم ویژه‌ای دارند. یکی از این رسوم، دیدار از «گل سرخ مزار» و زیارت سخی در ولایت بلخ است. مردم از ولایت‌های مختلف افغانستان و حتی از خارج کشور به بلخ می‌آیند تا شاهد شکوه گل سرخ باشند و در کنار آن، جشن باشکوهی را برگزار کنند.
یکی دیگر از سنت‌های نوروزی، «جهنده بالا» است که در زیارت سخی کابل و مزار شریف این جشن مناسبتی انجام می‌شود. مردم از نقاط مختلف پایتخت برای مشاهده این رویداد در «کارته سخی» گرد هم می‌آیند. باور بر این است که اگر بیرق سخی به‌درستی و کاملاً راست برافراشته شود، سالی پر از امنیت و آرامش در پیش خواهد بود؛ اما اگر هنگام بالا بردن آن مشکلی پیش آید، نشانه‌ای از یک سال سخت و دشوار تلقی می‌شود. شرکت در این مراسم، فرصتی برای درک عمیق‌تر اعتقادات مردم و پیوند محکم میان مردم کابل است.
در روز نوروز، به خصوص زنان هزاره «حلوای سرخ»، که یکی از غذاهای محلی است، می‌پزند. آن‌ها کنار دیگ نذری، چند شمع روشن می‌کنند و از خداوند سال نیکو و پر برکت می‌خواهند. سپس حلوا را میان مردم تقسیم می‌کنند.
همچنین در این روز، مردم «نهال‌شانی» می‌کنند تا طبیعت را زنده نگاه دارند و از مهمانان بهاری خود در سال آینده پذیرایی کنند. آنان از بازار گل‌های رنگارنگ می‌خرند و با این کار، به خانه‌های خود نور و طراوت می‌بخشند.
در برخی خانواده‌ها، «هفت‌میوه» تهیه می‌شود و با بازی‌های سنتی، این جشن را گرامی می‌دارند. در برخی دیگر، مراسمی همچون «شعرخوانی، چیستان و داستان‌گویی» برگزار می‌شود که حال و هوای خاص برای همه به ارمغان می‌آورد.
نوروز همچنین فرصتی است برای نیایش و دعا. مردم به مسجد می‌روند و دعای تحویل سال را می‌خوانند تا از خداوند، سالی سرشار از عشق و آرامش طلب کنند و از او بخواهند که ملت غم‌دیده افغانستان را از نعمت صلح و خوشبختی بی‌بهره نگذارد.
میراث کهن، مانع نو
وقتی از مادرم و مادرکلانم درباره‌ی این سنت‌ها می‌پرسم، آن‌ها می‌گویند: «این آیین‌ها از زمانی که ما کودک بودیم، وجود داشتند و از نسل‌های گذشته به ما رسیده‌اند. این رسوم، بخشی از هویت و فرهنگ هزاره‌هاست.
اما پس از روی کار آمدن طالبان، این جشن از سوی آنان و برخی دیگر از اقوام مورد سرزنش و منع قرار گرفت. آن‌ها اجازه نمی‌دهند که نوروز مانند گذشته به‌طور عمومی برگزار شود و مردم نتوانند آزادانه در بازارها، تپه‌ها، جاده‌ها، پارک‌ها و حتی زیارت سخی نوروز را جشن بگیرند.
در سال‌های اخیر، بسیاری از مردم، به‌ویژه هزاره‌ها، از رفتن به زیارت سخی هراس دارند؛ زیرا ممکن است مورد آزار و اذیت قرار گیرند. بااین‌حال، ما هزاره‌ها همچنان در خانه‌های خود با حضور عزیزان‌مان نوروز را جشن می‌گیریم، «لباس‌های هزارگی» خود را با شوق می‌پوشیم، دست‌های‌مان را «حنا» می‌گذاریم و نمی‌گذاریم که موانع و محدودیت‌ها بر روحیه‌ی ما تأثیر بگذارد. طالبان شاید بخواهند با قوانین خود مانع از تجلیل این روز شوند؛ اما ما همچنان این جشن را گرامی می‌داریم و آن را زنده نگه می‌داریم.
امیدوارم که در سال نو، بیش از گذشته لبخند بر لب داشته باشیم، عشق بیشتری به عزیزان‌مان بورزیم و به زندگی معنایی عمیق‌تر ببخشیم.
در این سال، آرزو دارم که دستاوردهای چشم‌گیری داشته باشیم، افسوس و حسرت را کنار بگذاریم و به‌جای آن، بر شادی و لبخند تمرکز کنیم. همچون گل‌های لاله، دل‌های‌مان را تازه و شاداب نگاه داریم و با امیدی نو، به استقبال فردای بهتری برویم.
سال نو مبارک!
نویسنده: دینا طاهری
